Her yıl 15 Mart Dünya Tüketiciler Gününün içinde bulunduğu hafta Tüketiciyi Koruma Haftası olarak kutlanmaktadır.15 Mart’ın Dünya Tüketici Hakları Günü olmasının nedenlerinden biri, 15 Mart 1962 yılında o dönemin ABD Başkanı John F Kennedy’nin Temsilciler Meclisinde ilk kez Tüketici Hakları diye bir kavram kullanmasından kaynaklanmaktadır. İlk olarak Amerika, Avrupa ve İskandinav ülkelerinde ortaya çıkan Tüketici Koruma faaliyetleri Japonya’ya ve oradan da tüm dünya ülkelerine yayılmaya başlamıştır. Daha sonra Birleşmiş Milletler, 1985 yılında aldığı bir kararla TÜKETİCİ HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİNİ ilan ederken bu konuşmanın yapıldığı 15 Mart tarihini DÜNYA TÜKETİCİ HAKLARI GÜNÜ olarak kabul etmiş, ve Uluslararası tüketici örgütleri de bunu her yıl DÜNYA TÜKETİCİ HAKLARI GÜNÜ olarak kutlamaya başlamıştır. TÜKETİCİ HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ; Temel gereksinmelerin karşılanması hakkı, Sağlık ve güvenliğin korunması hakkı, Ekonomik çıkarların korunması hakkı(Seçme hakkı), Bilgilendirme hakkı, Eğitilme hakkı, Tazmin edilme hakkı, Temsil edilme hakkı, Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı olmak üzere tüketicinin 8 temel hakkını içermektedir.

 

Ülkemizde ise Tüketiciyi Koruma faaliyetleri özellikle 08.03.1995 tarih ve 22221 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un, 08.09.1995 tarihinde yürürlüğe girmesinden sonra yurt genelinde önemli bir hareket kazanmıştır. Bu Kanun ile tüketicilerin hakları, yasal düzenleme çerçevesinde, çağdaş anlamda yeni boyutlara ulaşmıştır. Tüketici yasasının uygulanması sonucunda, yasanın eksik ve aksayan yönlerinin günün koşullarına uygun hale getirilmesi amacıyla yapılan çalışmalar sonucunda “4822 sayılı Kanun ile Değişik 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” hazırlanarak 14.06.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Tüketici yasası ile tüketiciler Kapıdan Satışlar, Taksitli Satışlar, Kampanyalı Satışlar, Garanti Belgesi, Türkçe Tanıtma Kullanma Kılavuzu, Satış Sonrası Hizmetler, Ayıplı Mal ve Hizmetler, Devre Tatil, Paket Tur, Sözleşmelerdeki Haksız Şartlar, Tüketici Kredisi, Kredi Kartları, Süreli Yayınlar, Mesafeli Sözleşmeler, Abonelik Sözleşmeleri, Yanıltıcı ve Aldatıcı Reklamlar… vb. gibi pek çok konuda yasalar ile satıcı ve sağlayıcılar karşısında haklarını arama ve elde etme imkanına kavuşmuşlardır. Gerek devletin çıkardığı bir takım yasal düzenlemelerle gerekse tüketicilerin biraraya gelerek örgütlendiği sivil toplum kuruluşları aracılığı ile ülkemizde sağlanmaya çalışılan tüketiciyi koruma ve haklarını gözetme faaliyetleri alanında en büyük görev yasanın uygulayıcısı konumunda olan Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve İllerde Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerine düşmektedir.

 

4077 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 08.09.1995 tarihinden itibaren her yıl Dünya Tüketiciler Gününün içinde bulunduğu hafta Tüketiciyi Koruma Haftası olarak kutlanmakta, ve bu hafta içerisinde Tüketici hakları ile ilgili paneller, seminerler radyo ve televizyon programları düzenlenmekte ve Tüketici haklarına saygı duyan ve koruyan kurum, kuruluş ve kişilere ödüller verilmektedir.

 

                                       TÜKETİCİ HAKLARI

 

Ülkemizin de taraf olduğu 1985 tarihli Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 adet temel ve evrensel tüketici hakkı vardır. Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Temel ihtiyaçların karşılanması hakkı: Barınma, ısınma, aydınlanma, içecek ve kullanacak su bulma, haberleşme, ulaşım tüketicilerin en temel ihtiyaçlarıdır.

Her tüketici, bu temel ihtiyaçların karşılanmasını talep edebilir.

Sağlık ve güvenlik hakkı: Satışa sunulan her türlü mal ve hizmetin insan yaşamı ve sağlığı açısından kullanıcısına zarar vermeyecek durumda olmasıdır.

Bilgi edinme hakkı; Tüketicinin mal ve hizmeti satın alırken doğru karar verebilmesinin sağlanması için tüketicinin gerekli bilgilere ulaşabilmesi ve zararlı, yanıltıcı reklamdan, etiketten, ambalajdan korunmasıdır.

Eğitilme hakkı: Tüketicinin hak ve çıkarlarını koruyabilmesi, tüketici bilincine sahip olması için eğitim kurumlarında eğitilmesidir.

Zararların giderilmesi hakkı: Satın alınan mal veya hizmetten dolayı  tüketicinin uğramış olduğu zararın giderilmesi, o mal veya hizmetin yeniden tüketiciye ulaştırılmasıdır.

Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumunda ülke ve doğal kaynakların doğru kullanımı ile çevrenin korunması, temiz ve sağlıklı bir şekilde gelecek nesillere bırakılmasıdır.

Ekonomik çıkarların korunması hakkı:

Tüketiciye kıyaslama imkânı verecek çeşitte mal ve hizmetin en uygun fiyattan sunulması, satış sonrası her türlü teknik destek ve servisin tüketiciye ulaştırılmasıdır.

Seçme hakkı: Tüketicilerin çeşitli ürün ve  hizmetlere istedikleri zaman ulaşabilmeleri anlamındadır. Rekabetin tam olarak işlemediği pazarlarda devlet aksaklıların giderilmesi için yapacağı düzenlemeler ile uygun kalite ve fiyatlarda mal ve hizmetlerin tüketicilere sunulmasını sağlamalıdır.

 Temsil edilme, Örgütlenme, Sesini duyurma hakkı: Yukarıda sayılan hakların elde kullanılabilmesi, tüketicilerin haklarını koruyabilmeleri, mağduriyetlerinin giderilmesinde bir araya gelerek güç birliği oluşturmaları ve hükümetlerin ekonomik ve siyasi politikaların da dikkate alınma ve kamu kurumlarında temsil edilebilmesidir.

 

             AYIPLI MAL ALANLARIN HAKLARI NELERDİR?

 

Bir malı aldıktan sonra  ayıplı olduğunu   fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten itibaren 15 gün içinde

Şunlardan birini yapma hakkına sahipsiniz.

*Ayıplı malın değiştirilmesini,

*Ödediğiniz bedelin iadesini,

*Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini,

*Ücretsiz olarak tamirini talep edebilirsiniz.

*Eğer malın ayıbı gizli ise veya hile ile gizlenmişse, hakkınız 2 yıldır.

*Ayıplı bir maldan dolayı maddi veya manevi bir zarara uğramışsanız bu zararınızı,

Satıcı veya Üretici veya ithalatçı karşılamak zorundadır

 

TÜKETİCİ HAKLARINI KORUYAN KURUM VE KURULUŞLAR

 

Satın aldığınız bir mal ayıplı veya arızalı çıktıysa ve bütün çabalara rağmen sorununuzu çözemediyseniz

şu kurumlara başvurabilirsiniz;

1-Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri

2- TC. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

3- Sanayi ve Ticaret İI Müdürlükleri

4-Tüketici Sorunlarına bakmakla görevli mahkemeler

5- Bulunduğunuz yerdeki tüketicinin  korunmasına yönelik olarak faaliyet gösteren dernek veya vakıflar

6-Etiket mecburiyetini uygulama konusundaki şikâyetler için belediyeler

 

YURDUMUZDA TÜKETİCİYİ KORUMA FAALİYETLERİ

 

Tüketici hakları ve tüketicinin korunmasına yönelik gelişmelerin batılı ülkelerde son derece ilerlemiş olduğu görülmektedir. Ancak ülkemizde bu konudaki girişimlerin son on yıl zarfında hareketlenme gösterdiği gözlenmektedir (Demirel, 2004). Son yıllarda ülkemizde tüketicinin korunmasına yönelik yasal düzenlemelerde hızlanma kaydedilirken, aynı amaca yönelik çok sayıda resmi, yarı resmi kurum ve kuruluş kimlik kazanırken, birçok sivil toplum örgütü de tüketici hakları ve tüketicinin korunmasına yönelik çeşitli faaliyetlere önderlik etmektedir.

   TÜKETİCİYİ KORUMA HAFTASI

 

Her yıl 15-21 Mart tarihleri arasında kutlanan Tüketiciyi Koruma Haftasında öncelikle öğrencileri ve sonra tüketicileri bilinçlendirmek adına pek çok çalışma yapılır. Bilinçli tüketici olmak için neler yapılabileceği, tüketicinin haksızlığa uğramaması için bilmesi gereken hakları anlatılır.

Tüketici olarak hak ve sorumluluklarımızı iyi bilmeliyiz. Bilinçli bir tüketici mal alırken kalitesine, uygun fiyata,ihtiyaç durumuna bakarak satın alan kişidir.Tüm dikkat ve özenimize rağmen hatalı bir ürünle karşılaşınca da hakkımızı sonuna kadar aramalıyız. Bunun için Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına, Sanayi ve Ticaret İI Müdürlüklerine,Tüketici Sorunlarına bakmakla görevli mahkemelere başvurabilirsiniz.

 

Unutmayın ki Anayasamız, tüketicinin korunması kanunu ile haklarımızı güvence altına almıştır.

TÜKETİCİ HAKLARI

 

Ülkemizin de taraf olduğu 1985 tarihli Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 adet temel ve evrensel tüketici hakkı vardır. Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Temel ihtiyaçların karşılanması hakkı: Barınma,ısınma, aydınlanma, içecek ve kullanacak su bulma, haberleşme, ulaşım tüketicilerin en temel ihtiyaçlarıdır.

Her tüketici, bu temel ihtiyaçların karşılanmasını talep edebilir.

Sağlık ve güvenlik hakkı: Satışa sunulan her türlü mal ve hizmetin insan yaşamı ve sağlığı açısından kullanıcısına zarar vermeyecek durumda olmasıdır.

Bilgi edinme hakkı; Tüketicinin mal ve hizmeti satın alırken doğru karar verebilmesinin sağlanması  için tüketicinin gerekli bilgilere ulaşabilmesi ve zararlı, yanıltıcı reklamdan, etiketten, ambalajdan korunmasıdır.

Eğitilme hakkı: Tüketicinin hak ve çıkarlarını koruyabilmesi, tüketici bilincine sahip olması için eğitim kurumlarında eğitilmesidir.

Zararların giderilmesi hakkı: Satın alınan mal veya hizmetten dolayı  tüketicinin uğramış olduğu zararın giderilmesi, o mal veya hizmetin yeniden tüketiciye ulaştırılmasıdır.

Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumunda ülke vedoğal kaynakların doğru kullanımı ile çevrenin korunması, temiz ve sağlıklı bir şekilde gelecek  nesillere bırakılmasıdır.

Ekonomik çıkarların korunması hakkı:

Tüketiciye kıyaslama imkanı verecek çeşitte mal ve hizmetin en uygun fiyattan sunulması, satış sonrası her türlü teknik destek ve servisin tüketiciye ulaştırılmasıdır.

Seçme hakkı: Tüketicilerin çeşitli ürün ve  hizmetlere istedikleri zaman ulaşabilmeleri  anlamındadır. Rekabetin tam olarak işlemediği pazarlarda devlet aksaklıların giderilmesi için yapacağı düzenlemeler ile uygun kalite ve fiyatlarda mal ve hizmetlerin tüketicilere sunulmasınısağlamalıdır.

 Temsil edilme, Örgütlenme, Sesini duyurma hakkı: Yukarıda sayılan hakların elde kullanılabilmesi, tüketicilerin haklarını koruyabilmeleri, mağduriyetlerinin giderilmesinde bir araya gelerek güç birliği oluşturmaları ve hükümetlerin ekonomik ve siyasi politikaların da dikkate alınma ve kamu kurumlarında temsil edilebilmesidir.

 

ALIŞVERİŞTE TÜKETİCİLERİN  HAKLARI NELERDİR?

Alışverişlerinizde:

      Satın aldığınız mallardan belirli standartları bekleme hakkına sahipsiniz.

      Aldığınız malda hiçbir ayıp olmamalıdır.

      Ambalajında , kılavuzunda yada reklamlarında belirtilen  veya satıcının vaat ettiği  özelliklere sahip olmalıdır.

      Herhangi bir malı satın alırken sözleşme yapmadıysanız,satıcı ile olan her türlü konuşmanız sözleşme sayılır.

Bir malı aldıktan sonra  ayıplı olduğunu   fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde ;

      Ayıplı malın değiştirilmesini,

      Ödediğiniz bedelin iadesini,

      Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini,

      Ücretsiz olarak tamirini talep etme hakkına sahipsiniz.

 

Eğer malın ayıbı gizli ise veya hile ile gizlenmişse, hakkınız 2 yıldır.Ayıplı bir maldan dolayı maddi veya manevi bir zarara uğramışsanız bu zararınızı,Satıcı veya Üretici veya ithalatçı karşılamak zorundadır

 

                TÜKETİCİ HAKLARINI KORUYAN KURUM VE KURULUŞLAR

 

 tın aldığınız bir mal ayıplı veya arızalı çıktıysa ve bütün çabalara rağmen sorununuzu çözemediyseniz

şu kurumlara başvurabilirsiniz;

1-Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri

2- TC. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

3- Sanayi ve Ticaret İI Müdürlükleri

4-Tüketici Sorunlarına bakmakla görevli mahkemeler

5- Bulunduğunuz yerdeki tüketicinin  korunmasına yönelik olarak faaliyet gösteren dernek veya vakıflar

6-Etiket mecburiyetini uygulama konusundaki şikayetler için belediyeler

 KUSURLU  MAL  ALANLARIN  HAKLARI  NELERDİR?

Alışverişlerinizde:

1- Satın aldığınız mallardan belirli standartları bekleme hakkına sahipsiniz.

2- Aldığınız malda hiçbir kusur  olmamalıdır.

3- Ambalajında , kılavuzunda yada reklamlarında belirtilen veya satıcının vaat ettiği özelliklere sahip olmalıdır.

4- Herhangi bir malı satın alırken sözleşme yapmadıysanız,satıcı ile olan her türlü konuşmanız sözleşme sayılır.

5-Bir malı aldıktan sonra hatalı olduğunu fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten itibaren 15 gün içinde malın değiştirilmesini, ödediğiniz bedelin iadesini, kusurun neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini, ücretsiz olarak tamirini talep edebilirsiniz.

6-Hatalı bir maldan dolayı maddi veya manevi bir zarara uğramışsak  bu zararımızı,satıcı veya üretici firma karşılamak zorundadır

 

KUSURLU  MAL  ALDIYSAK  NELER  YAPABİLİRİZ?

Eğer tüketici olarak haklarımızı bilirsek bize zorluk çıkaran veya yardımcı olmayan satıcıya, hakem heyetine gideceğinizi söylemeniz bile yeterli olabilecektir.
Haklı olduğunuza inanıyorsak, hakkınızı aramak için bize gösterilen tüm yollara başvurabiliriz.

Böyle bir durumda hakkınızı aramazsak sadece bizim zarara uğramış olmayız  aynı zamanda
tüketiciye saygılı olmayan satıcıyı ödüllendirmiş  ve başkalarının da benzer zararlara uğramasına sebep olmuş oluruz.

Satın aldığınız bir mal kusurlu  veya arızalı çıktıysa ve bütün çabalara rağmen sorununuzu çözemediyseniz şu kurumlara başvurabilirsiniz;

1-Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri
2- TC. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
3- Sanayi ve Ticaret İI Müdürlükleri
4-Tüketici Sorunlarına bakmakla görevli mahkemeler
5- Bulunduğunuz yerdeki tüketicinin korunmasına yönelik olarak faaliyet gösteren dernek veya vakıflar
6-Etiket mecburiyetini uygulama konusundaki şikayetler için belediyelere müracaat edebiliriz.